Gümrük Birliği

Gümrük Birliği ülkeler arasında herhangi bir gümrük vergisi veya tarifesi olmadan ticaret yapılması üçüncü ülkelerden yapılan ithalatlara ortak bir dış tarife uygulanması ve ortak ticaret politikalarının uygulanması demektir.

1963 yılında Türkiye AET ile Ankara Anlaşması olarak bilinen bir Ortaklık Anlaşması imzaladı.

Anlaşma Türkiye’nin AB Ortak Pazarı’na kurulacak bir gümrük birliği vasıtasıyla kademeli olarak katılımı için aşağıda belirtilen üç aşamayı öngörmekteydi:
Hazırlık aşaması (1964–1970)
Geçiş (1973–1995)
Nihai aşama (1996’dan tam ekonomik entegrasyona kadar).


1973 yılında hazırlık aşamasının sonuna gelindiğinde iki taraf arasında gümrük vergilerinin kaldırılmasını amaçlayan bir Ek Protokol benimsendi. Bu protokole göre AB Türk kökenli sanayi malları üzerindeki gümrük vergilerini geçiş döneminin en başından itibaren kaldırırken Türkiye’nin AB sanayi malları üzerindeki gümrük vergilerini kaldırması kademeli olarak gerçekleşecekti. Türkiye’nin Gümrük Birliği’nin uygulamaya konmasını tamamlaması için 22 yıllık bir süre öngörülmüştü.

1995 yılında geçiş döneminin tamamlanmasından sonra Gümrük Birliği Kararı kabul edilerek Türkiye AB sanayi mallarına uygulanan gümrük vergilerini kaldırdı. Karar 1 Ocak 1996’da yürürlüğe girdi.

Gümrük Birliğinin Yararları

Türkiye katılım müzakerelerine başlamadan önce “erken” bir kanuni uyum sürecinden yararlanmıştır.

Türkiye ticaret alanında ürünleriyle tek pazara katılmaktadır.
Türkiye 10 yıldır AB ile uyumlaştırılmış bir anti-tröst mevzuatı uygulamaktadır.
Türkiye 10 yıldır AB ile neredeyse uyumlaştırılmış bir gümrük kanunundan yararlanmaktadır.
Türk ihracatçıları AB teknik standartlarına göre üretimde ve belgelendirmede deneyim sahibidir.
Türkiye birçok fikri mülkiyet hakkını kabul etmiş ve uygulamaktadır.


Kapsam

Gümrük Birliği genel olarak endüstriyel ve işlenmiş tarımsal ürünleri kapsar. Üçüncü ülkelerden gelecek bazı sanayi ürünleri için Topluluk tarafından uygulanan Ortak Dış Tarife’ye ilişkin uyumlaştırma 1 Ocak 2001 tarihinde tamamlandı. Otomobil ayakkabı deri ürünleri ve mobilya gibi ürünleri kapsayan bu gruba ‘hassas malzemeler’ denir.

Avrupa Topluluğu’nun 3448/93 sayılı Konsey Yönetmeliği’nde sıralanan işlenmiş tarımsal ürünler de Gümrük Birliği’ne dahil edilmiştir. Topluluk’un işleyişiyle uyumlu bir şekilde geliştirilen yeni mevzuat çerçevesinde söz konusu ürünlerden birinin ithali durumunda gümrük vergileri tarımsal ve endüstriyel paylara ayrılır; endüstriyel vergiler uygulanmazken tarımsal pay AB’de kullanılan vergi oranlarına uyarlanır.

Türkiye’nin Gümrük Birliği’ne katılımı ayrıca Türk teknik standartlarının AB gerekleriyle uyumlaştırılmasının yanı sıra fikri sınai ve ticari mülkiyet hakları konusundaki çeşitli anlaşmalara taraf olması anlamına da gelmektedir.

Gümrük Birliği’nde mevcut durum hakkında bilgilenmek için Türkiye’nin Gümrük Birliği Topluluk Mevzuatına Uyumu sitesini ziyaret edebilirsiniz.


Gümrük Birliği hakkında güncel bilgiye erişmek için tıklayınız (İngilizce).